Λεπτομέρειες Μοτσαρτικής Σύλληψης (4) Don Giovanni Τρεις Χοροί Ταυτόχρονα.

 Η όπερα του Μότσαρτ, Don Giovanni, κρύβει πολλές εκπλήξεις για τους ακροατές μα και για τους μουσικούς.  Πέρα από τον τρόπο που χειρίζεται σε πολλαπλά επίπεδα την εκδήλωση των συναισθηματικών καταστάσεων μέσα από την μουσική, εφευρίσκει καινοτόμες ιδέες και για την σκηνική παρουσίαση του έργου. 

Όπως είναι γνωστό στο Finale της πρώτης πράξης του έργου, ο Don Giovanni έχει προσκαλέσει στο παλάτι του ένα μελλόνυμφο ζευγάρι (Zerlina/Masetto) και τους φίλους τους, δήθεν για να διασκεδάσουν, όμως το σχέδιό του είναι να αποπλανήσει την όμορφη νύφη. 

Το ενδιαφέρον στην σκηνή του χορού (πέρα από το θέμα της πλοκής) είναι ότι ο Μότσαρτ ζητάει να υπάρχουν τρεις διαφορετικές ορχήστρες επάνω στην σκηνή. Η κανονική ορχήστρα της όπερας είναι σιωπηλή σε αυτό το διάστημα. Ακόμα πιο περίεργο είναι ότι ζητάει σε κάθε μία από αυτές να παίξει ένα διαφορετικό είδος χορού ταυτόχρονα με τις υπόλοιπες!

Οι τρείς ορχήστρες χωρίζονται ως εξής: 

Η πρώτη διαθέτει πρώτο- δεύτερο βιολί, βιόλα, βιολοντσέλο, κοντραμπάσο, δύο όμποε και δύο κόρνα. 

Η δεύτερη και η τρίτη είναι όμοιες μεταξύ τους και διαθέτουν βιολιά, βιολοντσέλα και κοντραμπάσα. 

Το εφέ που είχε ο Μότσαρτ στο μυαλό του προφανώς, είναι τους χορούς μέσα στα σπίτια της εποχής, όπου σε κάθε σαλόνι υπήρχε και μία ορχήστρα να διασκεδάζει τους παρευρισκόμενους. 

Η πρώτη ορχήστρα ξεκινάει να παίζει ένα Menuetto (το οποίο ο Μότσαρτ μας το έχει ξαναδείξει νωρίτερα στο Φινάλε όταν ο Leporello ανοίγει το παράθυρο να καλέσει τους μασκοφόρους στο πάρτι, εμείς ακούμε την μουσική αυτή από τα παρασκήνια) σε ρυθμό 3/4. 

Don Giovanni Act I Finale

Το Menuetto αποτελείται από δύο μέρη που επαναλαμβάνονται. 

Μετά από λίγο ξεκινάει η δεύτερη ορχήστρα στον ίδιο ρυθμό με την πρώτη (3/4) με τα βιολιά να δοκιμάζουν τις ανοιχτές χορδές σαν να θέλουν να τσεκάρουν ότι το χόρδισμα τους είναι σωστό. 

Don Giovanni Act I Finale

Μετά από αυτό, ξεκινούν τον δεύτερο χορό σε 2/4, τον οποίο και αυτόν τον έχουμε ακούσει νωρίτερα μέσα στο φινάλε όπου ο Don Giovanni καλεί την Zerlina και τον Massetto στο παλάτι του. Ο χορός ξεκινάει και έχουμε ταυτόχρονα δύο χορούς. Έναν σε 3/4 και έναν σε 2/4.

Don Giovanni Finale Act 1 Δυο χοροί ταυτόχρονα

Μετά από λίγα μέτρα ξεκινάει με τον ίδιο τρόπο η τρίτη ορχήστρα (σα να ελέγχουν το χόρδισμα στις ανοιχτές χορδές) και έπειτα ξεκινάει ο τρίτος χορός σε 3/8. Οπότε έχουμε τρεις χορούς ταυτόχρονους με ρυθμούς 3/4, 2/4, 3/8. 

Don Giovanni Finale Act 1 Τρεις χοροί ταυτόχρονα

 

Όλο αυτό το εφέ συνεχίζεται γύρω στα σαράντα πέντε δευτερόλεπτα, μέχρι που οι χοροί διακόπτονται από τις κραυγές βοήθειας της Zerlina. Σε εκείνο το σημείο εισέρχεται η κανονική ορχήστρα του θεάτρου. 

Εδώ μπορείτε να βρείτε ανάλυση της μουσικής και των χορών χωριστά αλλά και μαζί.

Όμως πέρα από το τι συμβαίνει με τις ορχήστρες επί σκηνής μεγάλο ενδιαφέρον έχει και το τι τραγουδάνε οι τραγουδιστές στο επίμαχο σημείο, με το οποίο θα ασχοληθούμε σε μεταγενέστερο άρθρο μας. 

Κωνσταντίνος Παπαζαφειρόπουλος - Συνθέτης.